İş-Kur'dan meslek öğrenene günlük 106 TL harçlık!

1. GİRİŞ
Bir önceki yazımızda Türkiye İş Kurumu tarafından organize edilen İşbaşı Eğitim
Programlarını anlatmıştık. Bu yazımızda ise "Aktif İşgücü Hizmetlerinin
Yürütülmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik" kapsamında İŞKUR
tarafından yeniden düzenlenen Mesleki Eğitim Kurslarını değerlendireceğiz. Kursların
usul ve esaslarını, kimlerin hangi koşullarda yararlanabileceğini, kursların
süresi ve diğer temel hususlarını ele alacağız.
2. MESLEKİ EĞİTİM KURSU (MEK)
İşverenlerin işgücü ihtiyacını karşılayabilmek amacıyla Türkiye İş Kurumu Genel
Müdürlüğünün koordinasyonunda Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri ile çeşitli
hizmet sağlayıcılarla birlikte düzenlenen mesleki eğitim kursları, talep edilen
mesleklerde nitelikli işgücünün yetiştirilmesini sağlamaktadır. Böylece işverenlerin
nitelikli işgücü ihtiyacı, işverenlerin herhangi bir maliyete katlanmalarına
gerek kalmadan temin edilmektedir.
Mesleki eğitim kursları Aktif İşgücü Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Usul
ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte yer alan hükümler çerçevesinde gerçekleştirilmekte
olup, kursların detaylarını aşağıda açıklayacağız.
2.1. Mesleki Eğitim Kurslarının (MEK) Tanımı
Mesleki eğitim kursu, herhangi bir mesleği olmayan, bir mesleği olmakla birlikte
mesleğinde iş bulamayan, mesleğini değiştirmek isteyen veya mesleğinde yeterli
olmayan kişilerin niteliklerini geliştirerek istihdam edilebilirliklerini artırmak
amacıyla düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimleridir.
2.2. Kursların Açılması
Öncelikle kurs düzenlenebilmesi için yıllık işgücü eğitim planında yer alan
mesleklerde işgücü piyasasından veya işverenlerden talep gelmesi gerekir. Söz
konusu talebin, il müdürlüğü tarafından yapılacak çalışmalar sonucunda Kurum
kayıtlarından karşılanamaması halinde İŞKUR Genel Müdürlüğünden uygunluk onayı
alınması şartıyla sadece karşılanamayan kısım için mesleki eğitim kursu düzenlenebilecektir.
Planda bulunmayan bir meslek için hizmet alımı veya iş birliği yöntemi ile
kurs düzenlenmek istenildiğinde öncelikle il istihdam ve mesleki eğitim kurulunun
onayıyla planda değişiklik yapılması, bilahare ise Genel Müdürlükten uygunluk
onayı alınması gerekmektedir.
2.3. Mesleki Eğitim Kursu Düzenlenebilecek Hizmet Sağlayıcılar
Mesleki eğitim kursları iş birliği ve hizmet alımı olmak üzere 2 ayrı yöntemle
düzenlenir. İş birliği veya hizmet alımı yapılabilecek hizmet sağlayıcılar şunlardır:
¢ Milli Eğitim Bakanlığına (MEB) bağlı resmi ve özel öğretim kurumları,
¢ Üniversiteler,
¢ Özel sektör işyerleri,
¢ Kuruluş amaçları doğrultusunda olmak şartıyla; kamu kurum ve kuruluşları
ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, işçi, işveren, esnaf sendikaları,
özel kanunla kurulan banka ve kuruluşları ve bunlara bağlı işyerleri ile iktisadi
işletmeleri bulunan dernek ve vakıflar.
MEB'e bağlı kurum ve kuruluşlar hizmet alımı yöntemiyle teklif sunamaz, sadece
iş birliği kapsamında teklif sunabilirler.
MEB'e bağlı kurum ve kuruluşların alt yapısının diğer hizmet sağlayıcılar tarafından
kullanılması durumunda, bu hizmet sağlayıcılar sadece iş birliği kapsamında
teklif sunabilirler.
5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre MEB tarafından verilen kurs
açma iznine sahip olan kurumlar ile sadece izin alınan konularda kurs düzenlenebilir.
Dernek tüzüğünde veya vakıf senedinde mesleki eğitim verebileceğinin bulunması
şartıyla vakıf ve dernekler kendilerine ait iktisadi işletme ile teklif sunabilecek
olup merkezlerinin olduğu il dışında teklif sunabilmeleri için, o ilde şubelerinin
yer alması gerekmektedir.
Üniversitelerin ise, teklif sundukları ilde faaliyet gösterdiklerine dair resmî
belgeleri ve kendilerini temsil edebilecek yetkilendirilmiş yerleşik birimlerinin
yer alması gereklidir.
2.4. Kurs Eğitim Programları
Kurs eğitim programları MEB veya üniversite tarafından onaylanır. MEB veya
üniversite kurs eğitim programlarının müfredatının Ulusal Meslek Standartları
(UMS) ile uyumlu olmasını temin eder.
UMS ve/veya ulusal yeterlilik bulunan mesleklerde kurslar ilgili UMS, ulusal
yeterlilikler veya yeterlilik birimleri temel alınarak açılır. Bu kapsamda açılacak
tüm kursların eğitim programlarının, bu standartlara ve/veya ulusal yeterliliklere
uygun olarak hazırlandığının da MEB veya üniversite onayında belirtilmesi gerekir.
UMS ve/veya ulusal yeterlilikleri yayımlanmayan mesleklerde ise kurs eğitim
programlarının yüklenicilerle veya iş birliği yapılan kuruluşlarla sözleşme
veya protokol imzalanmadan önce MEB il müdürlüklerine veya bunların belirlediği
okul veya kurum müdürlüklerine onaylattırılması gerekmektedir.
Kurs eğitim programları, teorik ve uygulamalı olmak üzere iki bölümden oluşabilir.
Mesleğin özelliğine göre, kurslarda teorik ve uygulamalı bölümler birlikte verilebilir.
İl müdürlüğü tarafından uygun görülmesi halinde teorik ve uygulamalı bölümler
farklı eğitim mekânlarında veya farklı illerde yapılabilir.
Ayrıca, ilgili mesleğin uygun olması halinde bilgi iletişim teknolojileri kullanılarak
uzaktan eğitim yöntemleri ile de kurs düzenlenmesi mümkündür.
2.5. Eğitim Yeri
Kurs düzenlenecek eğitim mekânının eğitim verilecek mesleğe göre gerekli asgari
standartlara sahip olup olmadığı il müdürlüğü ve MEB veya il müdürlüğü ve üniversite
tarafından tespit edilmelidir.
Üniversiteler ve özel kanunlar ile uluslararası anlaşma ve sözleşmelerle yetkilendirilmiş
kurumlarla düzenlenecek kurslarda, eğitim mekânının eğitim verilecek mesleğe
göre asgari standartlara uygun olduğunu kendi mevzuatları uyarınca alınacak
belgelerle ispat etmeleri gerekmektedir.
Aynı zamanda, eğitim mekânının uygunluğuna ilişkin onay belgesinin eğitimin
teorik ve uygulamalı bölümlerini içerecek şekilde hazırlanmış olması gerekir.
Diğer taraftan, eğitimler onaylanmış mekânlar dışında gerçekleştirilemez.
2.6. Kurs Eğiticileri
Kurslarda görev alabilecek eğiticiler veya öğreticiler şunlardır:
¢ MEB'e bağlı resmi ve özel öğretim kurumlarında görev alan öğretmen, uzman
öğretici, usta öğreticiler.
¢ Yükseköğretim Kanununa tabi olarak görev yapan öğretim elemanları.
¢ Usta öğreticilik belgesine sahip olanlar.
¢ MEB ve üniversiteler tarafından eğitici veya öğretici olarak görevlendirilmiş
olanlar.
Üniversitelerin yüklenici olduğu kurslarda eğitimler, 2547 sayılı Kanuna tabi
olarak görev yapan öğretim elemanları veya üniversite tarafından görevlendirilen
eğiticilerce verilir.
Özel sektör işyerleri ile düzenlenen kurslarda ön lisans ve üzeri eğitime sahip
olanlar ve/veya en az usta öğreticilik belgesine sahip olanlar eğitici veya
öğretici olarak görev alabilir.
Eğiticiler veya öğreticiler, ilgili kurum veya kuruluşların tabi olduğu mevzuat
hükümlerine bağlı kalmak şartıyla, haftada en fazla 45 saat eğitim verebilirler.
2.7. Kurs Süresi
Toplam kurs süresi, kursun düzenleneceği meslek konusunda eğitim programını
onaylayan üniversitenin veya MEB'in belirlediği süre kadardır. Toplam kurs süresi
120 fiili günü aşamaz.
Kursların, günlük en az 5, en fazla 8 saat ve haftada 6 günü geçmemek üzere
en az 30, en fazla 45 saat olması gerekir. Yarım günlük tatiller dâhil olmak
üzere milli ve dini bayramlar ile resmi tatil olan günlerde eğitim yapılamaz
ve bu süreler toplam eğitim gününe dâhil edilemez.
Kursların mesai saatleri içerisinde yapılması esastır. Ancak il müdürlüğü tarafından
uygun görüldüğü takdirde, denetim imkânları da göz önünde bulundurularak il
istihdam ve mesleki eğitim kurulunun onayı alınmak ve yukarıda belirtilen sürelere
aykırı olmamak şartıyla, mesai saatleri ve günleri dışında da kurs düzenlenebilir.
Kursların günlük bitiş saati, il müdürlüğü tarafından yüklenici ile imzalanacak
sözleşme veya protokol ile belirlenir.
Ancak, kamu kurum ve kuruluşlarıyla protokol düzenlenmesi halinde yukarıda
yer alan günlük ve haftalık eğitim sürelerine ilişkin düzenlemeler dikkate alınmayabilecektir.
2.8. Kursiyer Sayısı
Özel sektör işyerleri ile düzenlenecek kurslara katılabilecek kursiyer sayısına
esas sigortalı sayısı; hizmet sağlayıcıya ait vergi numarası altında ve kursun
düzenleneceği ilde bulunan işyerlerine ait kursun başlama tarihinden önceki
12 aylık dönem içerisinde yer almak şartıyla son 3 aya/döneme ilişkin olarak
SGK'ya verilen sigortalı sayısını gösterir belgede bulunan toplam prim gün sayısının
90'a bölünmesi suretiyle hesaplanır. Bu şekilde hesaplanan;
" Sigortalı sayısı 5 ile 9 arasında olan işyerleri için kursiyer sayısı
12 kişiden,
" Sigortalı sayısı 10 ile 49 arasında olan işyerleri için kursiyer sayısı
24 kişiden,
" Sigortalı sayısı 50 ve daha fazla olan işyerleri için kursiyer sayısı
sigortalı sayısının %50'sinden fazla olamayacaktır.
Ayrıca, kursiyer sayısı sektör, meslek veya işyeri bazında İŞKUR Genel Müdürlüğü
tarafından sınırlandırılabilecektir.
Bir sınıfın en az 10, en fazla 25 kursiyerden oluşması esastır. Ancak kamu
kurum ve kuruluşlarıyla düzenlenecek kurslarda kursiyer sayısı il müdürlüğü
tarafından belirlenebilecektir.
Diğer yandan, engellilere yönelik düzenlenen kurslarda daha esnek davranılmakta
olup, en az 5 kursiyer için kurs düzenlenebilecektir.
2.9. Kursa Katılma Şartları
Kursa katılmak için aşağıda yer alan şartlar aranmaktadır;
¢ İŞKUR'a kayıtlı işsiz olmak,
¢ 15 yaşını tamamlamış ve İŞKUR tarafından tespit edilecek üst yaş sınırını
aşmamış olmak,
¢ Mesleğin gereklerine uygun olarak belirlenen özel şartlara sahip olmak,
¢ Kurum tarafından aynı meslekte düzenlenen kursu tamamlamamış olmak,
¢ İş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinden faydalanmak,
¢ Emekli olmamak,
¢ Yüklenicinin birinci veya ikinci derece kan hısımı veya eşi olmamak,
¢ Kurslara katılmama yönünde yasaklılık uygulanmıyor olmak.
Ayrıca, yükseköğretim ve açık öğretim öğrencilerinden eğitimlere katılmalarına
ve kurs sonunda da istihdam edilmelerine engel durumları bulunmadığı il müdürlüğünce
değerlendirilen kişiler kurslara katılabilirler.
2.10. Kursiyerlerin Devam Mecburiyeti
Kursiyerlerin kurslara devam etmesi zorunludur. Kurum tarafından kabul edilebilir mazereti olanlara yüklenicinin onayı alınmak şartı ile eğiticiler tarafından izin verilebilir. Ancak doktor raporu ile belgelenen en fazla 5 günlük sağlık izni dışında bu izin süreleri, hangi sebeple olursa olsun fiili kurs süresinin 1/10'unu aşamaz.
Bu sürenin aşımı halinde kursiyerlerin kursla ilişikleri kesilir. 5 günü aşan
sağlık izinleri 1/10'luk izin süresinden düşülür.
2.11. Denetim
Kurslara ilişkin denetimler, Kurumun denetim yetkisi saklı kalmak şartıyla
Denetim Kurulu tarafından yapılır. Kurum personeli tarafından iş ve meslek danışmanlığı
hizmetleri çerçevesinde ve gerekli görüldüğünde İŞKUR Genel Müdürlüğü personeli
tarafından da programın her aşamasında denetim ve ziyaretler gerçekleştirilebilir.
Ayrıca, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişlerince de denetim yapılabilir.
İl müdürlüğünce tespit edilecek çerçevede olması ve usul ve esaslarına sözleşmede
yer verilmesi koşuluyla eğitim süresince sınıflar yüklenici tarafından teknolojik
araçlarla kaydedilir ve kayıtlar, denetim ve teftiş sırasında ihtiyaç duyulduğunda
kullanılmak üzere 5 yıl boyunca yüklenici tarafından saklanır.
2.12. Katılım Belgesi
Mesleki eğitim kursuna katılanlara, öncelikle uluslararası geçerliliği olan
mesleki yeterlilik belgesi verilmektedir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda ise
Milli Eğitim Bakanlığı veya Üniversite onaylı kurs bitirme belgesi yada sertifikası
verilmektedir.
2.13. İstihdam Yükümlülüğü
Özel sektör işyerlerinin kursiyerlerin en az %70'ini, 120 günden az olmamak
üzere program süresinin en az 3 katı kadar süreyle istihdam etmesi gerekmektedir.
2.14. Kurs Giderleri ve Ödenme Usulleri
Kurs giderleri aşağıdaki kalemlerden oluşur;
¢ Hizmet alımı ile gerçekleştirilen kurslarda hizmet alım bedeli.
¢ Özel sektör işyerleri ile iş birliği yöntemi ile yapılan kurslarda eğitici
gideri.
¢ Kursiyerlere ödenen zaruri gider (65,44 TL, sanayi sektöründe 106,34 TL).
¢ Genel sağlık sigortası ile iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi.
Katılımcılara yapılacak ödemeler, il müdürlükleri tarafından Kurumun belirleyeceği
banka veya PTT aracılığıyla gerçekleştirilir.
3. SONUÇ
Mesleki Eğitim Kursları İŞKUR İl Müdürlükleri ile Milli Eğitim Bakanlığına
bağlı resmi ve özel öğretim kurumları, üniversiteler, özel sektör işyerleri,
kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
işçi, işveren, esnaf sendikaları, özel kanunla kurulan banka ve kuruluşları
ve bunlara bağlı işyerleri ile iktisadi işletmeleri bulunan dernek ve vakıflarla
birlikte düzenlenmektedir.
Mesleki eğitim kursları sayesinde işverenlerin eleman ihtiyacı karşılanabilmekte
ve talep edilen mesleklerde nitelikli işgücünün yetiştirilmesi sağlanmaktadır.
Böylece işverenlerin nitelikli işgücü ihtiyacı, işverenlerin herhangi bir maliyete
katlanmalarına gerek kalmadan temin edilmektedir. Ayrıca kursa katılanlardan
herhangi bir ücret alınmamakta, kurs süresince yol yemek gibi zorunlu ihtiyaçlarını
karşılamaları amacıyla kursiyerlere cep harçlığı ödemesi yapılmaktadır.
Diğer taraftan kurs bitiminde de kurslara katılanlara, uluslararası geçerliliği
olan mesleki yeterlilik belgesi veya Milli Eğitim Bakanlığı yada Üniversite
onaylı kurs bitirme belgesi veya sertifikası verilmektedir.
KAYNAKÇA
- Aktif İşgücü Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik.